-moz-user-select:none; -webkit-user-select:none; -khtml-user-select:none; -ms-user-select:none; user-select:none;

Sunday, March 24, 2013

ਬੋਹਣੀ



ਰਣਜੀਤ ਕੋਮਲ

ਗਰਮੀ ਪੂਰੇ ੋਰਾਂ ਤੇ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਸਕ ਤੇ ਇਕੱਲੀ ਉਹ ਹੀ ਸਾਇਕਲਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਾਲੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਪ੍ਰਛਾਵੇਂ ਢਲਣ ਤੇ ਆ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਅਜੇ ਬੋਹਣੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਕਦੇ ਉਹ ਬਕਸੇ ਚ ਸਮਾਨ ਵੱਲ ਵੇਖਦਾ ਤੇ ਕਦੇ ਸਕ ਵੱਲ। ਉਸਨੂੰ ਗਾਹਕ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਆਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੱਝ ਰਹੀ। ਉਸਨੂੰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਦਿਹਾੀ ਕਮਾ ਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਢਲਦੇ ਪ੍ਰਛਾਵੇਂ ਚੋਂ ਆਸ ਦੀ ਕਿਰਨ ਬੱਝੀ। ਇਕ ਬੁਰਗ ਰਿਕਸ਼ੇ ਵਾਲਾ ਉਸ ਕੋਲ ਸਾਹੋ ਸਾਹ ਹੋਇਆ ਆ ਖਲੋਤਾ।
ਇਹਨੂੰ ਵੇਖੀ  ਯਾਰ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਏਹਦੀ ਚਲਦੇ ਦੀ ਹਵਾ ਨਿਕਲ ਗਈ  ਏ ਕਿੁਰਗ ਨੇ ਮੁ੍ਹਕਾ ਪੂੰਝਦੇ ਪਿਛਲੇ ਟਾਇਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
ਟਾਇਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲੱਗਿਆਂ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੇ ਇਕ ਮਿੰਟ ਨਾ ਲਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਟਿਯੂਬ ਚੈੱਕ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉੱਪਰ ਥੱਲੇ ਤਿੰਨ ਪੈਂਚਰ ਵੇਖ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਆ ਗਈ। ਤਿੰਨ ਪੈਂਚਰ ਵੇਖ ਬੁਰਗ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਮੁਰਝਾ ਗਿਆ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਅਜੇ ਤਕ ਬੋਹਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ।
                                     -0-


Tuesday, March 19, 2013

ਗਰਮ ਹਵਾ



ਵਿਵੇਕ                                    

ਮੈਂ ਇੱਟਾਂ ਤੇ ਰੇਤ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦੇ ਆਇਐਂ, ਉੱਪਰ ਛੱਤ ਤੇ ਆਪਾਂ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕੰਧਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕਰ ਦੇਣੀਐਂ। ਘਰ ਵੜਦੇ ਹੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਘਰਵਾਲੀ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦਸਦਿਆਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਹੋਰ ਸਮਾਨ, ਜੋ ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ।
ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਆਹ ਕੰਧਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਿੱਧਰੋਂ ਕੱਢ ਲਈ? ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ ਕੰਧਾਂ ਨੀਵੀਆਂ ਈ ਠੀਕ ਨੇ, ਚੁਫੇਰੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਦਿੱਸਦੇ ਬਨੇਰੇ, ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਅਸਮਾਨ, ਦੂਰ ਤਕ ਜਾਂਦੀ ਨਜ਼ਰ! ਨਾਲੇ ਵਧੀਆ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਐ। ਹੁਣ ਕੀ ਹੋ ਗਿਐ?” ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਆਪਣੇ ਘਰਵਾਲੇ ਅੱਗੇ ਕਰਦਿਆਂ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਨੇ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਉੜੀ ਜਿਹੀ ਪਾ ਕੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਮਿਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਖੇਚਲ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਤੰਗੀ ਉਸਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ
ਤੂੰ ਨਾ ਜ਼ਰਾ ਆਸਾ-ਪਾਸਾ ਵੀ ਵੇਖ ਲਿਆ ਕਰ। ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਨਾ ਫੜ ਲਿਆ ਕਰ। ਤੈਨੂੰ ਦਿੱਸਦਾ ਨਹੀਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਕੀ ਕੁਝ ਹੋ ਰਿਹੈ। ਘਰ ਜਵਾਨ ਕੁੜੀ ਏ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਖਬਾਰਾਂ ਚ ਆਉਂਦੈ ਕਿ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਜਬਰ-ਜੁਲਮ, ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਘਰਾਂ ਚ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ। ਕੀ ਲੈਣਾ ਨੀਵੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਚੁਫੇਰੇ ਤੋਂ ਗਰਮ ਹਵਾ ਆਉਂਦੀ ਪਈ ਏ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲਾਲ ਦੇ ਚਿਹਰੇ  ਉੱਤੇ ਚਿੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲਕੀਰਾਂ ਉੱਭਰ ਆਈਆਂ , ਜਿਸ ਘਰ ਕੁੜੀਆਂ ਹੋਣ, ਉਸ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਈ ਚੰਗੀਆਂ।
ਪਾਣੀ ਦਾ ਖਾਲੀ ਗਿਲਾਸ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਰੱਖ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲਾਲ ਨੇ ਘੜੀ ਵੇਖੀ।
ਮੈਨੂੰ ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਇਹੀ ਟੈਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਮਿਲਣ ਦਾ। ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਪੱਕੀ ਕਰ ਆਵਾਂ। ਫਿਰ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਵਾਈਏ। ਏਨਾ ਕਹਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲਾਲ ਫਿਰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲਾ ਗਿਆ।
                        -0-
                                                                  

Wednesday, March 13, 2013

ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਧੁੱਪ



ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਅਗਰਵਾਲ

ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਵਜੇ ਦੇ ਲਗਭਗ ਘਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਧੁੱਪ ਦਾ ਦੋ ਫੁੱਟ ਚੌੜਾ ਟੁਕੜਾ ਜਦੋਂ ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸੱਠ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਮੁੰਨੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੰਜੀ ਉੱਤੇ ਵਿਛਾ ਲਿਆ।
ਆਪਣੀ ਮੰਜੀ ਥੋੜੀ ਪਰੇ ਸਰਕਾ ਨਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਥੋੜੀ ਧੁੱਪ ਲਵਾ ਦਿਆਂ।ਹੱਥ ਵਿਚ ਗਮਲਾ ਚੁੱਕੀ ਸੰਪਤ ਲਾਲ ਜੀ ਨੇ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ।
ਧੁੱਪ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਮੰਜੀ ਤੇ ਗਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ।
ਦੋ-ਢਾਈ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਮੰਜੀ ਤੇ ਗਮਲੇ ਧੁੱਪ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਕਦੇ ਰਹੇ।
ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਨਾਨਕੇ ਆਏ ਦਸ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹੁਲ ਦੀ ਸਮਝ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਗਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਖਿਰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ।
ਸੰਪਤ ਲਾਲ ਜੀ ਬੋਲੇ, “ਬੇਟੇ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਧੁੱਪ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਧੁੱਪ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹੌਲੇ-ਹੌਲੇ ਮਰ ਜਾਣਗੇ।
ਕੁਝ ਦੇਰ ਸੋਚਣ ਮਗਰੋਂ ਰਾਹੁਲ ਬੋਲਿਆ, “ਨਾਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਧੁੱਪ ਆਉਂਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਪੌਦੇ ਲਾਏ ਹੀ ਕਿਉਂ?
ਜਦੋਂ ਪੌਦੇ ਲਾਏ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਧੁੱਪ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਂਜ ਵੀ ਹਰ ਘਰ ਚ ਪੌਦੇ ਤਾਂ ਹੋਣੇ ਹੀ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ।
“ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਧੁੱਪ ਕਿਵੇਂ ਆਉਂਦੀ ਸੀ?” ਰਾਹੁਲ ਹੈਰਾਨ ਸੀ।
“ਬੇਟੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ, ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਰਗੇ ਇਕ ਮੰਜ਼ਲਾ ਮਕਾਨ ਹੀ ਸਨ। ਫਿਰ ਬਾਹਰੋਂ ਲੋਕ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਈ ਮਕਾਨ ਖਰੀਦ ਲਏ ਤੇ ਸਾਡੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਬਹੁ-ਮੰਜ਼ਲਾ ਇਮਾਰਤ ਬਣਾ ਲਈ। ਫਿਰ ਇੰਜ ਹੀ ਸਾਡੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਉੱਚੀ ਇਮਾਰਤ ਬਣ ਗਈ।”
“ਤੇ ਫਿਰ ਪਿੱਛਲੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਉੱਚੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਬਣ ਗਈ, ਹੈ ਨਾ?” ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।
“ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਜੱਦੀ ਮਕਾਨ ਨਹੀਂ ਵੇਚਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਧੁੱਪ ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ।” ਸੰਪਤ ਲਾਲ ਜੀ ਨੇ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।
                                               -0-